علم تنبلی: آیا واقعاً ژن‌ها ما را تنبل می‌کنند؟

گاهی لذت دراز کشیدن روی مبل و هیچ کاری نکردن، از هر تجربه دیگری شیرین‌تر به نظر می‌رسد. همه ما روزهایی داریم که به‌جای ورزش یا کار، ترجیح می‌دهیم استراحت کنیم. اما سؤال اینجاست: چرا بعضی افراد خیلی راحت به سمت «تنبلی» کشیده می‌شوند، در حالی که دیگران پرانرژی و فعال به نظر می‌رسند؟ آیا پای یک «ژن تنبلی» در میان است؟

چرا بدن ما پاداش را دوست دارد؟

مغز و بدن ما در طول میلیون‌ها سال تکامل، طوری شکل گرفته‌اند که به پاداش‌های طبیعی مثل غذا، رابطه جنسی و حتی ورزش واکنش مثبت نشان دهند. عامل اصلی این واکنش‌ها، سیستم دوپامین در مغز است؛ همان ماده شیمیایی‌ای که احساس لذت و انگیزه را در ما ایجاد می‌کند. این سیستم در اصل برای بقا طراحی شده، اما امروزه نقش مهمی در سبک زندگی و حتی میزان فعالیت روزانه ما دارد.

ورزش: یک اعتیاد ژنتیکی؟

شاید عجیب باشد، اما برای خیلی‌ها ورزش به‌اندازه غذا یا حتی یک بازی ویدیویی اعتیادآور است. پژوهشگران برای بررسی این موضوع آزمایشی جالب روی موش‌ها انجام دادند:

• موش‌ها به دو گروه تقسیم شدند؛ یک گروه عاشق دویدن روی چرخ و گروه دیگر کم‌تحرک.

• پس از ۱۰ نسل، موش‌های فعال ۷۵٪ بیشتر از گروه دیگر می‌دویدند.

• در نسل شانزدهم، رکوردشان به روزی ۷ مایل رسید، در حالی که گروه کم‌تحرک فقط ۴ مایل می‌دویدند.

نتیجه؟ بخشی از میل به فعالیت، ریشه ژنتیکی دارد.

ژن تنبلی و نقش دوپامین

ژن‌هایی که از والدینمان به ارث می‌بریم، مغز ما را شکل می‌دهند. در موش‌های پرتحرک، سیستم دوپامین فعال‌تر و بزرگ‌تری وجود داشت؛ به‌طوری‌که ندویدن برایشان شبیه محرومیت یک فرد معتاد از نیکوتین بود. آن‌ها به‌طور ژنتیکی به حرکت «وابسته» بودند.

از سوی دیگر، تحقیقات نشان می‌دهد که جهش در یک ژن خاص مرتبط با گیرنده‌های دوپامین می‌تواند باعث شود برخی افراد نسبت به فعالیت بدنی بی‌میل‌تر باشند. به زبان ساده، اگر این ژن درست عمل نکند، شما بیشتر مایل هستید روی مبل بنشینید تا اینکه ورزش کنید.

آیا سرنوشت ما نوشته شده است؟

خبر خوب این است که حتی اگر ژن‌ها بر میزان تنبلی شما تأثیر داشته باشند، همه‌چیز به DNA ختم نمی‌شود. محیط، سبک زندگی، عادت‌ها و حتی دوستانی که انتخاب می‌کنید، نقشی پررنگ‌تر از ژن‌ها دارند.

به عبارت دیگر، شاید مبارزه با ژن‌های تنبلی سخت‌تر باشد، اما غیرممکن نیست. اگر به‌جای تسلیم شدن، به سراغ ورزش‌های کوچک، پیاده‌روی‌های روزانه یا حتی عادت‌های ساده بروید، مغزتان بعد از مدتی شما را با همان هورمون دوپامین پاداش خواهد داد.

جمع‌بندی: تنبلی یک برچسب همیشگی نیست

شاید بخشی از تمایل شما به کم‌تحرکی ریشه ژنتیکی داشته باشد، اما انتخاب نهایی دست خودتان است. همان‌طور که دیوید اپستاین در کتاب معروفش «ژن ورزشی» (The Sports Gene) توضیح می‌دهد، علم می‌تواند به ما نشان دهد چرا بعضی افراد ذاتاً به ورزش تمایل دارند؛ اما در نهایت این ما هستیم که تصمیم می‌گیریم روی مبل بمانیم یا با ژن‌هایمان بجنگیم.