آیا تا به حال برایتان پیش آمده که با وجود خستگی، شبها بیدلیل بیدار بمانید و گوشی دست بگیرید یا سریال تماشا کنید؟ این رفتار، چیزی فراتر از یک عادت ساده است. روانشناسان به آن «تعویق خواب شبانه انتقامی» (Revenge Bedtime Procrastination) میگویند؛ پدیدهای که این روزها به شدت شایع شده است.
ما خوب میدانیم دیر خوابیدن باعث خستگی، بیحوصلگی و حتی کاهش تمرکز روز بعد میشود، اما با این حال، همچنان اصرار داریم که بیدار بمانیم. دلیلش ساده است: در میان روزهای پرکار و شلوغ، این تنها زمانی است که احساس میکنیم مال خودمان است.
چرا به «انتقام از خواب» رو میآوریم؟
این پدیده اولینبار در چین و میان کارگرانی شناسایی شد که طبق برنامه سختگیرانه «۹-۹-۶» (۹ صبح تا ۹ شب، ۶ روز در هفته) کار میکردند. آنها هیچ زمان آزادی برای خود نداشتند و شبها عمداً دیر میخوابیدند تا حس کنند هنوز اختیار زندگی در دستشان است.
در واقع، تعویق خواب شبانه بیشتر شبیه شورش ناخودآگاه ما علیه کار زیاد، استرس و نبود تعادل در زندگی است. درست مثل یک نوجوان لجباز، ذهن ما در برابر فشارهای روزانه مقاومت میکند و به جای خواب، به بیداری پناه میبرد.
بهایی که برای «زمان شخصی» میپردازیم
مشکل اینجاست که این «انتقام کوچک» در نهایت به ضرر خودمان تمام میشود. خواب کمتر از ۷ ساعت و نیم در شب، مستقیماً روی طول عمر، سلامت روان و عملکرد روزانه اثر میگذارد.
-
کمخوابی احتمال اضطراب و افسردگی را افزایش میدهد.
-
مصرف الکل یا نوشیدنیهای محرک هم اوضاع را بدتر میکند؛ شاید کمک کند سریعتر بخوابید، اما کیفیت خواب را به شدت پایین میآورد.
-
در نتیجه، فرد روز بعد بهجای احساس آرامش، خسته و بیانرژی از خواب بیدار میشود.
۶ راهکار برای غلبه بر تعویق خواب شبانه
اگر شما هم به دام این عادت افتادهاید، نگران نباشید. با چند تغییر ساده میتوانید دوباره کنترل زندگیتان را به دست بگیرید:
۱. بازنگری در کار یا برنامه روزانه
اگر شغلتان بیش از حد زمانتان را میبلعد، در حد امکان آن را بازتنظیم کنید. شاید تغییر ساعت کاری یا حتی تغییر شغل در بلندمدت راهحل باشد. قرار نیست همه «صبحزود بیدارها» باشند؛ با ریتم طبیعی بدن خود هماهنگ شوید.
۲. اختصاص زمان واقعی به علایق
حتی اگر کارتان سنگین است، برای کارهایی که دوست دارید (ورزش، سریال، کتابخوانی، دیدار با دوستان) زمانی مشخص در طول هفته بگذارید. نکته کلیدی مرزبندی زمانی است؛ مثلاً فقط یک قسمت سریال در شب، نه تا سحر.
۳. ایجاد روتین آرامشبخش قبل از خواب
یک «تشریفات خواب» برای خود بسازید: چای گیاهی، دوش آب گرم، مطالعه سبک یا خاموش کردن چراغها. این کار به ذهن علامت میدهد که وقت آرامش رسیده است.
۴. تخلیه ذهنی با نوشتن
۵ دقیقه قبل از خواب، هر فکری که در سرتان میچرخد (لیست کارها، نگرانیها یا ایدهها) را روی کاغذ بیاورید. این کار به مغز اجازه میدهد سبکتر شود و راحتتر بخوابد.
۵. خداحافظی با نور آبی
نور موبایل و لپتاپ تولید هورمون خواب (ملاتونین) را مختل میکند. حداقل ۳۰ دقیقه قبل از خواب، صفحهها را کنار بگذارید و گوشی را به اتاق خواب نبرید.
۶. کنترل مصرف کافئین و الکل
نوشیدن قهوه بعد از ساعت ۲ یا ۳ بعدازظهر میتواند ساعتها خواب را به تأخیر بیندازد. الکل هم کیفیت خواب را نابود میکند. برای خواب بهتر، مصرف اینها را محدود کنید.
جمعبندی
تعویق خواب شبانه انتقامی در نگاه اول راهی برای بازپسگیری «زمان شخصی» است، اما در حقیقت، وقت بیشتری از ما میگیرد و سلامت جسم و روانمان را تهدید میکند. اگر این چرخه را با چند تغییر کوچک بشکنیم، هم خواب بهتری خواهیم داشت، هم انرژی بیشتری برای ساختن همان «زندگی دلخواه» که به دنبالش هستیم.
- ۰ ۰
- ۰ نظر